Işık Haslığı
Işık haslığı, bir rengin ya da rengi oluşturan ham maddelerin ışığın ultraviyole etkisi karşısında uğrayacağı zararın derecesidir. Ultraviyole ışın, renk bileşenlerinin yapısını bozabilecek güçtedir. Yani halk dilinde rengi soldurabilmektedir. Renk bozulma ve solmalarının hızı, rengin ışık haslığı derecesi ve ultraviyole ışığın miktarıyla orantılıdır.
Bazı renklerin ışığı toplama özelliğine bağlı olarak haslık değerleri de farklılık gösterebilir. Örneğin lacivert ve siyah daha çabuk solarken kırmızı ve mavi daha geç solabilmektedir.
Işık haslığını etkileyen unsurlar
Renk solması için teknik terim foto bozulmadır. Boyalarda bulunan kromofor adı verilen ışığı emen renk gövdeleri vardır. Gördüğümüz renkler, bu kimyasal bağlara ve belirli bir dalga boyunda emilen ışık miktarına dayanır. Ultraviyole ışınları, kimyasal bağları kırıp bir cisimdeki rengi soldurabileceği için solmanın nedenlerinden biridir. Solmaya diğer önemli etkiler arasında görünür ışık ve güneş ısısı bulunur. Boyalı tekstiller ve sulu boyalar gibi bazı nesneler bu ağartma etkisine daha yatkın olabilir. Diğer nesneler ışığı daha fazla yansıtabilir ve bu da onları solmaya daha az eğilimli hale getirir.[1]
Nem
Güneş ışığına maruz kalaması durumunda solar radyasyonlar boya tarafından emilir. Emilimin miktarı renge bağlı olarak değişmekte olup, siyah renk en fazla, beyaz renk ise ışığı en az emer. Bu emilim esnasında baskı örneğinin sıcaklığı artacak, ısının etkisiyle de baskı yüzeyindeki bağıl nem (relative humidity) miktarı havadaki bağıl nem miktarından düşük olacaktır. Hava ve baskı yüzeyi sıcaklıklarının ve bağıl nemin bileşiminin yüzey üzerindeki neme etkisi ise efektif nem (effective humidity) olarak tanımlanır. Efektif nemin artması ışık haslığının düşmesine sebep olacaktır.
Britanya’da gün ışığına maruz kalmanın ortalama etkin nem değeri %45’tir ve bu nedenle de test aletleri bu sayıya yaklaşabilme özelliğine sahip olmalıdır. Efektif nem oranı, kırmızı, azoikle boyanmış, neme karşı duyarlı pamuklu kumaşla ve mavi yün skala baz alınarak ölçülmektedir.[2]
UV Işığı
Renk bozulma ve solmalarının hızı, renkteki ışık haslığı derecesi ve UV ışığının miktarıyla ilgilidir